ارزیابی آلودگی خاک در حاشیه جاده اصلی استان گلستان

استان گلستان به دلیل موقعیت خاص خود دارای جاذبه های گردشگری فراوانی می باشد که سبب افزایش تردد در جاده اصلی این استان گردیده است. آب و هوای مساعد آن عامل توسعه کشاورزی است که اغلب آن ها در زمین های رسی واقع شده اند. تمرکز شهرها نیز در طی مسیر بوجودآمده است. وجود محیط های انسانی ذکر شده و واحدهای شیستی، پریدوتیتی و شیلی واقع در جنوب می توانند منشا برخی عناصر سنگین در منطقه باشند. بافت غالب خاک در طی مسیر، لومی رسی و لوم سیلتی رسی می باشد. تعداد 101 نمونه از خاک حاشیه جاده برداشت و به روشicp مورد آنالیز فلزات سنگین قرار گرفت. پارامترهای فیزیکوشیمیایی خاک نیز تعیین گردید. فلزات as، mo، co، cr، cu، zn ، pb، cd و ni مورد مطالعه قرار خواهند گرفت. از بین پارامترهای فیزیکوشیمیایی خاک ph و tnv در تمرکز فلزات نقش بیشتری را نشان می-دهند؛ گرچه تغییرات ph محدود می باشد؛ اما بیشترین مقدار این دو عامل در غرب و جنوب غرب گرگان می باشد. در جنوب غرب مسیر، ماده آلی بیشتری وجود دارد. مقادیر آرسنیک و مولیبدن در نمونه های کشاورزی و صنعتی؛ cd در محیط کشاورزی و جاده ای حداکثر مقادیر را نشان می-دهند. pb در صنعتی و جاده ای، zn در طبیعی و جاده ای حداکثر مقادیر را دارا می باشند. بررسی آنالیز خوشه ای و فاکتور آنالیز استخراج شده (مجموع واریانس25/78) نشان می دهد همبستگی بسیاری بین عناصرpb و zn وجود دارد؛ این همبستگی نیز بین cu،cr، ni وco مشاهده می شود و نشانگر منشا مشترک احتمالی این عناصر است. آنالیز خوشه ای نمونه های جاده ای همبستگی بالای سرب و روی نشان می دهد. محاسبه شاخص بار آلودگی مقادیر کمتر از 2 دارد و بیانگر آلودگی نسبی در منطقه می باشد. بار آلودگی در نمونه های جاده ای در محل تقاطع مسیرها بیشتر می شود. نقشه های پهنه بندی شدت آلودگی نشان می دهد عناصر کروم، کبالت و مس در جنوب-غربی استان تمرکز بالایی دارند. در نقشه بار آلودگی کل مشاهده می شود تمرکز آلودگی در محل تمرکز شهر ها و تقاطع جاده ها بالا می باشد. نقشه پهنه بندی عناصری مانند سرب، روی و کادمیوم و نسبتاً نیکل که از این الگوی کلی پیروی می نمایند، می توانند تاثیر بیشتری از محیط انسانی پذیرفته باشند. با دور شدن از جاده بطور کلی بار آلودگی کاهش می یابد. در فاصله کمتر از یک کیلومتر جاده مقادیر سرب و روی بیشتر می باشد.